Czyli pasjonująca przygoda z formami opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Podatek ten płaci każdy, kto osiąga jakikolwiek przychód, niezależnie od jego wysokości.
Zakładając działalność wybierasz formę opodatkowania podatkiem dochodowym, zaznaczając odpowiednią krateczkę w formularzu rejestracyjnym CEIDG-1. To tylko 2 kreseczki, a znaczenie mają ogromne.
Jeśli prowadzisz działalność i ta decyzja jest już za Tobą, możesz ją zmienić składając do 20 stycznia stosowny wniosek w urzędzie skarbowym. Warto sprawdzać, czy forma, którą wybrałaś jest dla Ciebie korzystna, bo może się okazać, że zmieniając ją, będziesz miała oszczędności na podatkach. Co możesz wybrać?
- zasady ogólne (in. opodatkowanie wg skali, podatek progresywny),
- podatek liniowy
- ryczałt,
- karta podatkowa,
Różnią się one stawkami, sposobem wyliczania podatku, możliwością skorzystania z ulg i odliczeń, rodzajem wypełnianego formularza.
Która najlepsza? Tak, zgadłaś – zależy dla kogo i w jakiej sytuacji. Nie ma jedynej najlepszej dla wszystkich i każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, biorąc pod uwagę szereg kryteriów. Jakie? Szacowana (lub możliwa do osiągnięcia) wielkość sprzedaży, szacowane koszty, przedmiot działalności a nawet to, czy jesteś mężatką i czy masz dzieci.
Podatek według zasad ogólnych
Kandydat numer jeden to podatek płacony według zasad ogólnych, według stawki 18% do kwoty dochodu 85.528 zł, a od nadwyżki już 32%. Dostępny jest zawsze i dla wszystkich, to takie „ustawienia domyślne” Twojej działalności. Aby wybrać inna formę, trzeba się nieco postarać i spełniać pewne warunki, a „zasady ogólne” są dla każdego.
Wzór na jego obliczenie to:
Podatek liniowy 19%
Kandydat numer dwa, podatek liniowy 19-to procentowy jest wybierany przez lepiej zarabiających (wpadających w drugi próg podatkowy), którzy nie chcą płacić od swoich dochodów aż 32% podatku. Podatek liniowy to taki samolub, który nie zgadza się, abyś od niego odjęła ulgę na dzieci i rozliczyła się wspólnie z mężem, co oznacza, że często nie warto go wybierać, jeśli Twój dochód lekko przekracza kwotę 85.528 zł.
Firmy rozliczane na zasadach ogólnych oraz podatkiem liniowym zwykle mają obowiązek prowadzenia Księgi Przychodów i Rozchodów i na jej podstawie wyliczają koszty i przychody. Zaliczkę na podatek płacą co miesiąc (ewentualnie co kwartał). Następnie rozliczają cały rok na formularzu PIT-36 lub PIT-36L do 30 kwietnia.
Ryczałt
Kandydat numer trzy – ryczałt, uwielbiany przez początkujących przedsiębiorców głównie z powodu prostoty wyliczeń i raczej niskich stawek. Wymaga prowadzenia jedynie ewidencji przychodów, która jest mniej pracochłonna i łatwiejsza niż księga przychodów i rozchodów.
Podatek ryczałtowy liczymy według wzoru:
Stawki ryczałtu zależą od rodzaju działalności. Szczegółową rozpiskę znajdziesz w art. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Przykładowe stawki:
- 20% – udzielanie korepetycji, usługi stomatologiczne,
- 17% usługi fotograficzne,
- 8,5% pozostała działalność usługowa,
- 5,5% działalność wytwórcza (np. rękodzieło),
- 3% handel, działalność gastronomiczna
Niektóre działalności nie mogą być objęte ryczałtem. Lista czynności, do których nie może być zastosowana ta forma opodatkowania znajduje się w załączniku nr 2 do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Nie możesz z niej skorzystać, jeżeli np. prowadzisz aptekę, lombard, świadczysz usługi doradcze. Ponadto obroty Twojej firmy nie powinny przekroczyć 150.000 euro rocznie.
Karta podatkowa
Ostatnia, skromna kandydatka numer cztery – karta podatkowa, również prosta, ale bardzo mało elastyczna. Dostępna jest dla mniejszego grona przedsiębiorców (m. in. krawców, szewców, zegarmistrzów, fryzjerów, bednarzy i kołodziejów). Jest to bardzo wygodna forma, bo co miesiąc wpłacasz do urzędu skarbowego podatek w tej samej, ustalonej przez naczelnika urzędu skarbowego, wysokości, niezależnie od wielkości sprzedaży (ale płacisz również jeśli nie masz żadnej sprzedaży). Dla przykładu krawcowa bez pracowników w miejscowości zamieszkałej przez 5-50 tys. mieszkańców płaciła w 2015 roku miesięcznie 140 zł.
Praktyczny case study…
A teraz studium przypadku. Pamiętacie Izabelę? Robi kolczyki, chce otworzyć mały sklepik. Co ma wybrać? Odpada podatek liniowy (19%), raczej mało prawdopodobne, aby na początku działalności przekroczyła rocznie kwotę dochodu (dochodu, nie sprzedaży) około 90000, więc jej się to nie opłaca. Chciałaby, żeby było prosto. Więc może ryczałt?
Najpierw sprawdźmy, czy przy działalności Izabeli ryczałt jest możliwy. Czy będzie współpracować z byłym pracodawcą robiąc to samo co na etacie? Nie. Czy jej działalność jest wymieniona w załączniku numer 2 do ustawy (lista usług, które nie mogą być objęte ryczałtem)? Nie jest wymieniona. Za to w art. 12 ust 4 mamy „działalność wytwórcza”, stawka 5,5%, super. Lepiej płacić 5,5% niż 18!
Ale to nie tak. 18% to podatek od dochodu (sprzedaż minus koszty), a ryczałt jest płacony od przychodu. Co to znaczy? Izabela sprzedała kolczyki na kwotę 3 000 zł. Jej koszty to około 1 000 zł. Jaki podatek zapłaci?
Ryczałtem: (3000 zł przychodu – 170 zł ZUSu)*5,5%=156 zł
156 zł – 240,60 zł składki zdrowotnej = 0 zł
Według zasad ogólnych:
(3000 zł przychodu – 1000 zł kosztów – 170 zł ZUSu)*18%=330 zł
330 zł – 240,60 zł składki zdrowotnej = 90 zł podatku do zapłaty do US
Na ryczałcie 0 zł, na zasadach ogólnych 90 zł.
W następnym miesiącu Izabela kupiła kilka narzędzi i komputer, jej koszty wyniosły 5 000 zł, sprzedaż 3 000 zł. W żadnej z tych dwóch form nie wystąpi podatek do zapłaty.
A co jeśli Izabela zacznie więcej sprzedawać? Przy sprzedaży około 6000 miesięcznie podatek ryczałtowy wyniesie około 80 zł. I będzie taki niezależnie od tego, czy koszty wyniosą 1000 zł, czy 10 000 zł, bo ryczałt liczymy od sprzedaży, bez uwzględnienia kosztów.
Gdy sprzedaż jest mała, nie ma większego znaczenia, czy wybierzesz ryczałt, czy zasady ogólne, bo podatku nie zapłacisz w żadnej z tych form (albo będzie on bardzo niski). Jeśli masz sprzedaż taką, która powodowałaby zapłatę podatku ryczałtowego, sprawdź swoje koszty, jeśli są niewielkie, pomyśl o ryczałcie, jeśli są duże, zostań przy zasadach ogólnych. Jeśli jesteś mężatką, masz dzieci – pamiętaj ze przy ryczałcie nie możesz się rozliczać razem z mężem, ani odliczyć ulgi na dzieci, co zmniejsza atrakcyjność ryczałtu.
Izabela postanowiła wybrać zasady ogólne. Dlaczego?
Na początku działalności sprzedaż będzie raczej niewielka, a jeśli będzie duża, Izabela zarobione pieniądze szybko wyda na materiały, narzędzia czy program komputerowy, przez co zwiększą się jej koszty i zmniejszy podstawa opodatkowania. Przy formie ryczałtowej nie ma takiego pola manewru. Gdy będzie ryzyko, że wyjdzie podatek do zapłaty, Izabela kupi narzędzia. Za dużą sprzedażą będą szły duże koszty, więc Izabela nie obawia się podatku dochodowego. Listę, co można ująć w kosztach znajdziesz tutaj: Co mogę wrzucić w koszty mojej działalności? 20 pomysłów na koszty.
Ponadto jest jeszcze jeden powód – jeśli działalność będzie mało opłacalna i będzie generowała bardzo mały dochód (lub stratę), składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone przez Izabelę będzie można we wspólnym rozliczeniu rocznym odliczyć od podatku męża. Oszczędność z tego tytułu może wynieść rocznie nawet około 2900 zł.
Klaudia prowadzi taką samą działalność jak Izabela, nie wynajmuje lokalu, ma bardzo niskie koszty finansowe, materiały kupuje bardzo tanio, w swoje wyroby inwestuje głównie czas i pracę. Sprzedaje dużo. Nie będzie się rozliczała wspólnie z mężem, nie ma dzieci. Izabela wybrała ryczałt, na zasadach ogólnych płaciłaby większy podatek z uwagi na niskie koszty.
Alicja zajmuje się robieniem zdjęć na weselach, komuniach. Jej koszty są niskie, więc chciałaby wybrać ryczałt. Dla tego typu usług stawka wynosi aż 17%. Miesięczny przychód Alicji wynosi 5000 zł, koszty 1000 zł, podatek ryczałtowy to 580 zł, podatek według skali 440 zł. Jeśli Alicja będzie miała większe koszty, podatek ryczałtowy pozostanie bez zmian, a według zasad ogólnych będzie niższy.
Przy wyższych stawkach ryczałtu staje się on dużo mniej opłacalny i zostaje tylko jedna zaleta – łatwiej go wliczyć.